翱诲辫辞飞颈别诲藕:
Od wczesnego okresu apostolskiego, rzeczywisto艣膰 pustego grobu — biblijnej prawdy, 偶e uczniowie Jezusa z Nazaretu zastali Jego gr贸b pusty — by艂a w centrum chrze艣cija艅skiego g艂oszenia. Wszystkie cztery ewangelie opisuj膮 z r贸偶nymi szczeg贸艂ami okoliczno艣ci towarzysz膮ce odkryciu pustego grobu (Ew. Mateusza 28.1-6; Ew. Marka 16.1-7; Ew. 艁ukasza 24.1-12; Ew. Jana 20.1-12). Jednak, czy s膮 jakie艣 silne powody by my艣le膰, 偶e te twierdzenia zgodne s膮 z wydarzeniami historycznymi? Czy uczciwy poszukiwacz mo偶e doj艣膰 do wniosku, 偶e wed艂ug wszelkiego prawdopodobie艅stwa, zastano gr贸b Jezusa pustym w ten pierwszy poranek Wielkanocny? Istnieje kilka argument贸w, kt贸re przekona艂y wielu historyk贸w, 偶e gr贸b, w kt贸rym pochowano Jezusa, zosta艂 rzeczywi艣cie znaleziony pusty w niedziel臋 po Jego ukrzy偶owaniu.
Po pierwsze, usytuowanie grobu Jezusa by艂oby znane zar贸wno chrze艣cijanom, jak i niechrze艣cijanom. Chocia偶 prawd膮 jest, 偶e wi臋kszo艣膰 ofiar ukrzy偶owania zosta艂a albo porzucona na cmentarzu przeznaczonym dla zwyk艂ych przest臋pc贸w, albo po prostu pozostawiona na krzy偶u dla ptak贸w i innych padlino偶erc贸w, aby 偶ywi艂y si臋 ich cia艂ami, a jednak sprawa Jezusa by艂a inna. Historyczne dane wskazuj膮, 偶e Jezus zosta艂 pochowany w grobie J贸zefa z Arymatei, cz艂onka Sanhedrynu, grupy, kt贸ra zaaran偶owa艂a egzekucj臋 Jezusa. Wielu sceptycznych uczonych Nowego Testamentu by艂o przekonanych, 偶e pogrzebanie Jezusa przez J贸zefa z Arymatei raczej nie by艂 chrze艣cija艅skim wymys艂em. Bior膮c pod uwag臋 zrozumia艂膮 wrogo艣膰 pierwszych chrze艣cijan wobec Sanhedrynu, kt贸ry, jak s膮dzili, by艂 w du偶ej mierze odpowiedzialny za 艣mier膰 ich Mistrza, jest ma艂o prawdopodobne, aby wyznawcy Jezusa wymy艣lili tradycj臋 dotycz膮c膮 cz艂onka Sanhedrynu, kt贸ry u偶y艂by w艂asnego grobu, aby zapewni膰 Jezusowi godny poch贸wek.
Ponadto niedawne odkrycia archeologiczne wykaza艂y, 偶e rodzaj grobu opisany w Ewangeliach (arcosolium lub 艂awa w grobowcu) by艂 w du偶ej mierze wykorzystywany przez bogatych i innych wybitnych ludzi. Taki opis pasuje do tego, co wiemy o J贸zefie z Arymatei. Co wi臋cej, Arymatea by艂a miastem ma艂o wa偶nym, kt贸remu brakowa艂o jakiegokolwiek rodzaju symboliki biblijnej i nie istnieje 偶adna inna tradycja poch贸wku. Jakiekolwiek w膮tpliwo艣ci co do tego, 偶e Jezus nie zosta艂 pochowany w grobie J贸zefa, s膮 wykluczone.
Znaczenie tych fakt贸w nie powinno by膰 pomijane, poniewa偶 Sanhedryn z pewno艣ci膮 wiedzia艂by w贸wczas o lokalizacji grobu J贸zefa, a zatem o miejscu poch贸wku Jezusa. A gdyby lokalizacja grobu Jezusa by艂a znana w艂adzom 偶ydowskim, by艂oby prawie niemo偶liwe, aby ruch chrze艣cija艅ski zyska艂 jak膮kolwiek trakcj臋 w Jerozolimie, mie艣cie, w kt贸rym wiadomo, 偶e zosta艂 pochowany Jezus. Czy 偶aden z 偶ydowskich przyw贸dc贸w religijnych nie poszed艂by do grobu J贸zefa, aby zweryfikowa膰 to twierdzenie? Czy Sanhedryn nie mia艂 偶adnej motywacji, by odnale藕膰 zw艂oki Jezusa (je艣li by艂y dost臋pne) i po艂o偶y膰 kres tym pog艂oskom o zmartwychwsta艂ym Jezusie raz na zawsze? Fakt, 偶e chrze艣cija艅stwo zacz臋艂o zdobywa膰 nowych wyznawc贸w w Jerozolimie, m贸wi nam, 偶e 偶adne zw艂oki nie zosta艂y przedstawione, mimo 偶e 偶ydowskie przyw贸dztwo religijne zale偶a艂o na ich ujawnieniu. Gdyby ukrzy偶owane cia艂o Jezusa zosta艂o wystawione na widok publiczny, to ruch chrze艣cija艅ski, opieraj膮cy si臋 g艂贸wnie na fakcie zmartwychwstania Jezusa, zosta艂by zduszony w zarodku.
Po drugie, przes艂anie o pustym grobie pojawi艂o si臋 w ustnej relacji cytowanej przez aposto艂a Paw艂a w 1 Li艣cie do Koryntian 15. Podczas gdy wszystkie cztery Ewangelie 艣wiadcz膮 o pustym grobie Jezusa, nasza najwcze艣niejsza wskaz贸wka na temat pustego grobu pochodzi od aposto艂a Paw艂a. Pisz膮c do ko艣cio艂a w Koryncie oko艂o 55 r.n.e, Pawe艂 ustnie cytuje wyznanie wiary, kt贸r膮- jak s膮dzi wi臋kszo艣膰 uczonych- otrzyma艂 od aposto艂贸w Piotra i Jakuba, zaledwie pi臋膰 lat po ukrzy偶owaniu Jezusa (Galacjan 1.18鈥�19). Pawe艂 stwierdza: 鈥濶ajpierw bowiem poda艂em wam to, co i ja przej膮艂em, 偶e Chrystus umar艂 za grzechy nasze wed艂ug Pism i 偶e zosta艂 pogrzebany, i 偶e dnia trzeciego zosta艂 z martwych wzbudzony wed艂ug Pism, i 偶e ukaza艂 si臋 Kefasowi, potem dwunastu;" (1 Koryntian 15.3鈥�5). Kiedy Pawe艂 pisze 鈥炩�ε糴 zosta艂 pochowany, 偶e zosta艂 wskrzeszony鈥�", to implikuje to (bior膮c pod uwag臋 faryzejskie t艂o Paw艂a), 偶e gr贸b, w kt贸rym pochowano Jezusa, by艂 pusty. Dla faryzeusza, takiego jak Pawe艂, to, co jest pochowane, powstaje podczas zmartwychwstania. Bior膮c pod uwag臋 to, 偶e 藕r贸d艂em wyznania z kt贸rego czerpa艂 aposto艂 Pawe艂 byli najprawdopodobniej aposto艂owie z Jerozolimy, naoczni 艣wiadkowie tych wydarze艅, to zacytowanie przez Paw艂a tej ustnej relacji dostarcza mocnych dowod贸w na to, 偶e gr贸b Jezusa zosta艂 uznany za pusty i 偶e fakt ten by艂 powszechnie znany we wczesnej spo艂eczno艣ci chrze艣cija艅skiej. Odpowiedzi膮 na cz臋sto powtarzane zastrze偶enie, 偶e Pawe艂 nie by艂 艣wiadomy tego, 偶e gr贸b by艂 pusty, jest to, 偶e gdzie indziej Pawe艂 naucza艂, 偶e zmartwychwstanie Jezusa by艂o cielesne (Rzymian 8.11; Filipian 3.21). Dla Paw艂a zmartwychwstanie, kt贸rego konsekwencj膮 nie by艂by pusty gr贸b, by艂oby sprzeczne w swojej istocie.
Po trzecie, istnieje silna fala obiekcji zwi膮zana z istnieniem pustego grobowca. Pierwsza z nich pochodzi ze stron Ewangelii Mateusza, gdzie Mateusz podaje, 偶e sami przyw贸dcy 偶ydowscy potwierdzili pusty gr贸b (Ew. Mateusza 28.13鈥�15). Twierdzili, 偶e uczniowie przyszli i ukradli cia艂o Jezusa. Bior膮c pod uwag臋 blisko艣膰 napisania Ewangelii Mateusza wzgl臋dem tego wydarzenia, takie twierdzenie by艂oby 艂atwe do obalenia, gdyby by艂o nieprawdziwe. Gdyby bowiem Mateusz k艂ama艂, jego relacja o 偶ydowskiej reakcji na g艂oszenie pustego grobu mog艂a by膰 艂atwo zdyskredytowana, poniewa偶 wielu wsp贸艂czesnych tych wydarze艅 nadal 偶y艂o, gdy Ewangelia Mateusza si臋 rozprzestrzenia艂a. Dlaczego przyw贸dcy 偶ydowscy mieliby oskar偶a膰 uczni贸w o kradzie偶 cia艂a Jezusa, gdyby gr贸b nadal zawiera艂 martwe cia艂o Jezusa? Oskar偶enia ze strony 呕yd贸w zak艂adaj膮, 偶e gr贸b by艂 pusty.
To, 偶e 呕ydzi oskar偶yli uczni贸w o kradzie偶 cia艂a Jezusa, potwierdza chrze艣cija艅ski apologeta Justyn M臋czennik w po艂owie drugiego wieku (Dialog z Trypho, 108), a nast臋pnie oko艂o roku 200 n.e., ojciec Ko艣cio艂a Tertulian (De Spectaculis, 30). Zar贸wno Justyn, jak i Tertulian kontaktowali si臋 z 偶ydowskimi oponentami swoich czas贸w i byli w stanie dowiedzie膰 si臋, co m贸wili ich 偶ydowscy przeciwnicy. W swoich 藕r贸d艂ach, nie polegali jedynie na Ewangelii Mateusza. Zar贸wno Justyn, jak i Tertulian wspominaj膮 o konkretnych szczeg贸艂ach, kt贸rych nie ma w Ewangelii Mateusza. W rzeczywisto艣ci wszyscy trzej pisarze przytaczaj膮 szczeg贸艂y nie wspomniane przez innych. W oparciu o te rozwa偶ania wydaje si臋, 偶e 呕ydzi do艣膰 wcze艣nie uznali fakt pustego grobu.
Po czwarte, wszystkie cztery Ewangelie relacjonuj膮, 偶e gr贸b Jezusa zosta艂 odkryty przez kobiety. Ten punkt jest szczeg贸lnie istotny, bior膮c pod uwag臋 patriarchalny system Palestyny w I wieku. Chocia偶 prawd膮 jest, 偶e w bardzo ograniczonych okoliczno艣ciach kobiety mog艂y zeznawa膰 w s膮dzie, to tak偶e w spo艂ecze艅stwie 偶ydowskim z pierwszego wieku 艣wiadectwo kobiety by艂o warte znacznie mniej ni偶 艣wiadectwo m臋偶czyzny. Gdyby艣 wymy艣la艂 histori臋, pr贸buj膮c przekona膰 innych, 偶e Jezus zmartwychwsta艂, nigdy nie u偶y艂by艣 kobiet jako g艂贸wnych 艣wiadk贸w. Ka偶da wymy艣lona historia zawiera艂aby m臋偶czyzn, takich jak Piotr, Jan czy Andrzej, jako odkrywc贸w pustego grobowca, poniewa偶 艣wiadectwo m臋偶czyzn zapewni艂oby tak bardzo potrzebn膮 wiarygodno艣膰 tej historii.
Jednak Ewangelie 艣wiadcz膮, 偶e podczas gdy m臋偶czy藕ni — uczniowie Jezusa kulili si臋 ze strachu, ukrywaj膮c si臋 przed w艂adzami, to kobiety by艂y najwcze艣niejszymi 艣wiadkami pustego grobu. Po prostu nie by艂o powodu, by wczesny ko艣ci贸艂 wymy艣la艂 taki scenariusz, chyba 偶e by艂oby to prawd膮. Dlaczego pierwsi chrze艣cijanie mieli przedstawia膰 swoich przyw贸dc贸w — m臋偶czyzn jako tch贸rzy i umieszcza膰 kobiety w roli g艂贸wnych 艣wiadk贸w? M贸wi si臋, 偶e jedna z tych wymienionych 艣wiadk贸w (Maria Magdalena) by艂a wcze艣niej w swoim 偶yciu op臋tana przez siedem demon贸w, czyni膮c j膮 jeszcze mniej wiarygodnym 艣wiadkiem w oczach wielu. A jednak, pomimo tych dowodowych utrudnie艅, najwcze艣niejsi chrze艣cijanie upierali si臋, 偶e pierwszymi 艣wiadkami pustego grobu by艂y w rzeczywisto艣ci kobiety. Najbardziej prawdopodobnym wyja艣nieniem takiego upierania si臋 przy tym, jest to, 偶e kobiety rzeczywi艣cie by艂y pierwszymi 艣wiadkami pustego grobu i 偶e najwcze艣niejsi chrze艣cijanie nie chcieli k艂ama膰 na ten temat, mimo jego potencjalnie wstydliwego wyd藕wi臋ku.
Wszystkie te cztery argumenty dostarczaj膮 z艂o偶ony dow贸d na to, 偶e grobowiec Jezusa Chrystusa by艂 pusty w pierwszy poranek Wielkanocny. Szczeg贸lnie wymowny jest wniosek historyka Michaela Granta, kt贸ry sam jest sceptykiem zmartwychwstania Jezusa: 鈥炩�� je艣li zastosujemy takie same kryteria, jakie stosowaliby艣my do innych staro偶ytnych 藕r贸de艂 literackich, to dowody s膮 wystarczaj膮co mocne i wiarygodne, aby postawi膰 wniosek, 偶e gr贸b rzeczywi艣cie by艂 pusty".
Oczywi艣cie historia ta zawiera w sobie co艣 wi臋cej ni偶 tylko pusty gr贸b. Przyczyn膮 zastania pustego grobu by艂o to, 偶e pochowany tam cz艂owiek powsta艂 z martwych. Jezus nie tylko opu艣ci艂 sw贸j gr贸b, ale ukaza艂 si臋 wielu ludziom na osobno艣ci (Ew. 艁ukasza 24. 34) jak i grupom ludzi (Ew. Mateusza 28.9; Ew. Jana 20. 26鈥�30; 21. 1鈥�14; Dzieje Apostolskie 1. 3鈥�6; 1 Koryntian 15. 3鈥�7). Jego zmartwychwstanie by艂oby niepodwa偶alnym dowodem na to, 偶e by艂 On tym, za kogo si臋 podawa艂 (Ew. Mateusza 12. 38鈥�40; 16. 1鈥�4) — zmartwychwsta艂ym Synem Bo偶ym, nasz膮 jedyn膮 nadziej膮 zbawienia.
