翱诲辫辞飞颈别诲藕:
Artemida by艂a bogini膮 czczon膮 w staro偶ytnym 艣wiecie. Grecy uwa偶ali j膮 za siostr臋 bli藕niaczk臋 Apolla, bogini臋 艂ow贸w i dzikiej przyrody oraz opiekunk臋 niezam臋偶nych dziewcz膮t. Artemida wspomniana w Dziejach Apostolskich by艂a innym b贸stwem - lokaln膮 bogini膮 Efezjan - ale nosi艂a to samo imi臋 (zlatynizowane jako "Diana"), co bogini z mitologii greckiej. Jej 艣wi膮tynia w Efezie by艂a uwa偶ana za jeden z siedmiu cud贸w staro偶ytnego 艣wiata.
Efeska Artemida by艂a "kr贸low膮 niebios", b贸stwem podkre艣laj膮cym p艂odno艣膰, dziewictwo i ochron臋 rodzenia dzieci. Wiele z jej wizerunk贸w zosta艂o odkopanych; rz臋dy g艂adkich, owalnych wypuk艂o艣ci na jej brzuchu by艂y 藕r贸d艂em debaty przez lata - czy s膮 to piersi, woreczki zawieraj膮ce magiczne 偶etony, bycze j膮dra czy jaja pszczele? (Wszystkie te mo偶liwo艣ci zosta艂y przedstawione jako realne teorie.) Wielu kap艂an贸w zatrudnionych w 艣wi膮tyni sk艂ada艂o ofiary ze zwierz膮t. By艂o te偶 wiele kap艂anek. Nie jest pewne, czy kap艂anki zajmowa艂y si臋 rytualn膮 prostytucj膮. W ka偶dym razie 艣wi膮tynia Artemidy w Efezie by艂a popularn膮 atrakcj膮 turystyczn膮 w 艣wiecie rzymskim.
Wok贸艂 pochodzenia kultu Artemidy powsta艂a wyj膮tkowa mitologia. Do relacji tej nawi膮zuje urz臋dnik miejski Efezu: "M臋偶owie efescy, kt贸偶 z ludzi nie wie, 偶e miasto Efez jest str贸偶em 艣wi膮tyni wielkiej Artemidy i pos膮gu, kt贸ry spad艂 z nieba?" (Dzieje Apostolskie 19:35). Popularnym przedmiotem sprzeda偶y turystom by艂a ma艂a 艣wi膮tynia Artemidy - miseczkowata obudowa z ma艂膮 kobiec膮 figurk膮 w 艣rodku. Czcicielom m贸wiono, 偶e mog膮 zabra膰 t臋 艣wi膮tyni臋 w dowolne miejsce na 艣wiecie i czci膰 Artemid臋 przed jej male艅k膮 艣wi膮tyni膮, a b臋dzie to dok艂adnie to samo, co czczenie jej w 艣wi膮tyni efeskiej.
Pawe艂 sp臋dzi艂 lata w Efezie (Dzieje Apostolskie 19:10) i dokona艂 tam "niezwyk艂ych cud贸w" (werset 11). Ewangelia zacz臋艂a zmienia膰 偶ycie, a "A niema艂o z tych, kt贸rzy si臋 oddawali czarnoksi臋stwu, znosi艂o ksi臋gi i pali艂o je wobec wszystkich; i zliczyli ich warto艣膰 i ustalili, 偶e wynosi艂a pi臋膰dziesi膮t tysi臋cy srebrnych drachm. Tak to pot臋偶nie ros艂o, umacnia艂o si臋 i rozpowszechnia艂o S艂owo Pa艅skie." (wersety 19-20). Gdy ewangelia wkroczy艂a na terytorium zajmowane przez Artemid臋, przygotowano grunt pod konfrontacj臋 z duchowymi si艂ami ciemno艣ci.
Gdy wyznawcy Artemidy zauwa偶yli r贸偶nic臋, jak膮 g艂oszenie Paw艂a wywo艂a艂o w ich mie艣cie, "powsta艂o wielkie zamieszanie wok贸艂 Drogi" (Dz 19:23). Pewien z艂otnik imieniem Demetriusz zwo艂a艂 zebranie swojego cechu i powiedzia艂: "M臋偶owie, wiecie, 偶e z tego rzemios艂a mamy nasz dobrobyt; widzicie te偶 i s艂yszycie, 偶e ten Pawe艂 nie tylko w Efezie, lecz nieomal w ca艂ej Azji nam贸wi艂 i zjedna艂 sobie wiele ludzi, m贸wi膮c, 偶e nie s膮 bogami ci, kt贸rzy s膮 r臋kami zrobieni. Zagra偶a nam tedy niebezpiecze艅stwo, 偶e nie tylko nasz zaw贸d p贸jdzie w poniewierk臋, lecz r贸wnie偶 艣wi膮tynia wielkiej bogini Artemidy b臋dzie poczytana za nic, i 偶e ta, kt贸r膮 czci ca艂a Azja i 艣wiat ca艂y, mo偶e by膰 odarta z majestatu." (wersety 25-27). W swoim przem贸wieniu Demetriusz m贸wi艂 o "majestacie" Artemidy, ale jego prawdziwa motywacja by艂a oczywista - traci艂 interesy, poniewa偶 ludzie przestali kupowa膰 jego ba艂wochwalcze bibeloty.
Demetriusz i jego koledzy rzemie艣lnicy doprowadzili miasto do sza艂u, krzycz膮c: "Wielka jest Artemida Efeska!". (Dzieje Apostolskie 19:28). Poprowadzili t艂um, aby znale藕膰 Paw艂a, a nie znajduj膮c go, z艂apali dw贸ch towarzyszy podr贸偶y Paw艂a i zaci膮gn臋li ich do teatru. Tam t艂um kontynuowa艂 wykrzykiwanie pochwa艂 Artemidy przez oko艂o dwie godziny (werset 34). Zostali uciszeni dopiero wtedy, gdy urz臋dnik miejski uzyska艂 uwag臋 i przypomnia艂 t艂umowi, 偶e 艂ami膮 prawo rzymskie, zak艂贸caj膮c spok贸j (werset 40).
Pawe艂 wkr贸tce opu艣ci艂 Efez, aby kontynuowa膰 swoj膮 trzeci膮 podr贸偶 misyjn膮. Ale ko艣ci贸艂 zosta艂 za艂o偶ony. W centrum kultu Artemidy, w mie艣cie znanym z poga艅stwa, niemoralno艣ci i chciwo艣ci, 艣wiat艂o Jezusa Chrystusa 艣wieci艂o jasno. Pomimo zastraszania przez wroga, ko艣ci贸艂 kwit艂.
